درد در پشت سر می‌تواند به دلایل متنوعی ایجاد شود. علت سردرد پشت سر می‌تواند شامل سردردهای اولیه باشد که به خودی خود و بدون هیچ دلیل زمینه‌ای رخ می‌دهند و یا ناشی از سردردهای ثانویه باشد که علائم یک بیماری یا وضعیت زمینه‌ای هستند. سردرد تنشی نوعی سردرد اولیه است که به عنوان یکی از شایع‌ترین علل درد در پشت سر شناخته می‌شود. علاوه بر این، آسیب عصبی و آسیب‌های گردن نیز می‌تواند منجر به درد پشت سر شود. در این مقاله برخی از مهمترین علل سردرد پشت سر را شرح می‌دهد.
سردرد پشت سر نشانه چیست؟
سردرد در ناحیه پشت سر معمولا ناشی از سردردهای تنشی است که به عنوان یکی از شایع‌ترین انواع سردرد شناخته می‌شود. با این حال، سردرد ناگهانی، شدید یا مکرر در این ناحیه از بدن می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد و باید توسط پزشک بررسی شود.
مهمترین دلایل سردرد پشت سر شامل موارد زیر است:
- سردرد تنشی
- سردرد ناشی از افت فشار
- سردرد گردنی
- سردرد ناشی از فعالیت بدنی
- سردرد خوشه‌ای
- سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو
سردرد تنشی
سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد اولیه است که تقریبا 90 درصد از همه سردردها را تشکیل می‌دهد. سردردهای تنشی باعث ایجاد درد شدید در اطراف پشت سر می‌شود که می تواند به گردن و چشم‌ها نیز سرایت کند. سردرد ممکن است با شدت خفیف تا متوسط باشد و معمولا دو طرفه است (هر دو طرف سر را تحت تاثیر قرار می‌دهد).
سایر علائم احتمالی سردرد تنشی عبارتند از:
- حساسیت به نور
- حساسیت صدا
- سفتی شانه و قسمت بالایی کمر
- مشکل در تمرکز
تصور می‌شود سردردهای پشت سر ناشی از تنشی زمانی ایجاد می‌شوند که عضلات گردن و پوست سر به طور ناگهانی سفت شوند. محرک های احتمالی عبارتند از استرس، افسردگی، اضطراب و آسیب سر. وضعیت نامناسب بدن نیز می‌تواند با ایجاد تنش در قسمت بالایی کمر، گردن و شانه‌ها مرتبط باشد.
سردرد ناشی از افت فشار
سردرد ناشی از افت فشار نوعی سردرد ثانویه است که زمانی ایجاد می‌شود که مایع مغزی نخاعی از مغز و نخاع از طریق پارگی در غشای اطراف (به نام دورا ماتر) نشت می‌کند. پارگی ممکن است پس از ضربه زدن به نخاع یا به دنبال بی‌حسی اپیدورال (نخاعی) ایجاد شود. نشت مایع مغزی نخاعی باعث افت ناگهانی فشار می‌شود و باعث سردرد شدید در دو طرف پشت سر می‌شود.
علائم دیگر این نوع سردرد عبارتند از:
- سفتی گردن
- وزوز گوش
- سرگیجه
- دوبینی
- تاری دید
سردرد پشت سر ناشی از افت فشار، در حالت نشسته یا ایستاده احساس می‌شود و با سرفه، عطسه یا ورزش بدتر می‌شود. این نوع سردرد معمولا در عرض 20 تا 30 دقیقه پس از دراز کشیدن برطرف می‌شود.
سردرد گردنی
سردرد گردنی یا سردرد سرویکوژنیک نوعی سردرد ثانویه است که به دلیل مشکل استخوان، عصب یا بافت نرم در ستون فقرات گردنی قسمت فوقانی کمر و گردن ایجاد می‌شود، محرک‌های احتمالی این نوع سردرد شامل آرتریت ستون فقرات، عصب فشرده یا آسیب گردن است.
درد پشت سر گردن باعث ایجاد درد یک طرفه می‌شود که از گردن شروع شده و از پشت سر به سمت جلو امتداد پیدا می‌کند. شدت درد معمولا متوسط تا شدید، غیر ضربان‌دار است و با حرکت سر یا گردن بدتر می‌شود.
سایر علائم سردرد پشت سر و گردن عبارتند از:
- سفتی گردن
- ناتوانی در چرخاندن کامل گردن
- درد بازو یا شانه در همان سمت سردرد
سردرد ناشی از آسیب عصب پشت سر و گوش
سردرد ناشی از آسیب عصب پس سر یا نورالژی اکسیپیتال، درد عصبی در نواحی از پوست است که توسط اعصاب اکسیپیتال بزرگ یا کوچک تامین می‌شود. این اعصاب از گردن شروع می‌شوند و از هر طرف سر به سمت پوست سر می‌روند
نورالژی اکسیپیتال ممکن است از گیر افتادن عصب (عصب فشرده)، تنش عضلانی، عفونت و بیماری دژنراتیو دیسک ایجاد شود. این نوع سردرد یک طرفه است و باعث درد شدید و ناگهانی یا تیرکشیدن می‌شود که از نزدیک گردن شروع شده و به بالای سر می‌رسد.
سایر علائم این نوع سردرد عبارتند از:
- تغییر بینایی
- چشم درد
- وزوز گوش
- گرفتگی بینی
- احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در همان سمت درد
سردرد ناشی از فعالیت بدنی
سردردهای ناشی از فعالیت بدنی که به عنوان سردرد ورزشی نیز شناخته می‌شوند، باعث ایجاد درد پشت سر در حین یا بلافاصله پس از فعالیت بدنی می‌شوند. سردرد ورزشی یک نوع سردرد اولیه است که تصور می‌شود زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های خونی به سرعت منبسط می‌شوند و خون بیشتری به سر می‌رسانند. این مسئله به نوبه خود باعث افزایش فشار در جمجمه می‌شود.
سردرد پشت سر ناشی از فعالیت می‌تواند برای چند دقیقه، چند ساعت و گاهی چندین روز ادامه داشته باشد. این نوع سردرد معمولا بر روی مردان حدودا 40 ساله به بالا که فعالیت بدنی سنگین دارند، بیشتر تاثیر می‌گذارد. درد پشت سر ناشی از ورزش معمولا دو طرفه است و اغلب به صورت ضربان‌دار احساس می‌شود.
علائم دیگر سردرد ورزشی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ایجاد نقاط کور در بینایی
- حساسیت به نور
- تهوع و استفراغ
توجه به این نکته ضروری است که علت اصلی سردردهای ناشی از فعالیت بدنی نارسایی وریدی است (که در آن سیاهرگ‌ها در انتقال خون به قلب مشکل دارند). یکی از علل شایع نارسایی وریدی، مشکل دریچه قلب است که اغلب در مراحل اولیه تشخیص داده نمی‌شود. درنتیجه اگر به صورت مداوم دچار سردرد پشت سر ناشی از فعالیت بدنی می‌شوید، لازم است به یک پزشک متخصص سردرد مراجعه کنید.
سردرد خوشه‌ای
سردرد خوشه‌ای یا سردرد کلاستر نوعی سردرد اولیه است که باعث حملات شدید درد در یک طرف سر، به طور معمول در اطراف چشم‌ها یا شقیقه‌ها می‌شود. علائم این نوع سردرد به طور ناگهانیظاهر می‌شوند. سردرد خوشه‌ای اغلب بدتر از میگرن است و درد آن به صورت سوزش، ضربه زدن، سوراخ کردن یا فشار دادن توصیف می‌شود.
علت نامگذاری این سردردها به این دلیل است که به صورت خوشه‌ای رخ می‌دهند و تعداد حملات از یک حمله هر دو روز تا هشت حمله یا بیشتر در روز می‌باشد. هر حمله می‌تواند از 15 دقیقه تا سه ساعت طول بکشد.
سایر علائم احتمالی درد پشت سر به علت سردرد خوشه‌ای عبارتند از:
- آبریزش بینی
- قرمزی صورت
- افتادگی پلک در همان سمت درد
- کوچک شدن مردمک در همان سمت درد
- قرمزی چشم در همان سمت درد
- تعریق
علت اصلی سردردهای خوشه‌ای ناشناخته است. برخی از دانشمندان بر این باورند که علت آن گشاد شدن ناگهانی عروق خونی است که به عصب سه قلو فشار وارد می‌کند. تصور می‌شود که ژنتیک و سیگار در این امر نقش دارند.
خلاصه‌ای از دلایل سردرد پشت سر
در ادامه مطالب گفته شده در بالا درباره علل سردرد پشت سر، در قالب یک جدول ارائه شده است.
| علت سردرد | نوع سردرد | موقعیت سردرد | علائم سردرد |
| سردرد تنشی | اولیه | دو طرفه، از پشت سر شروع می‌شود | شایع‌ترین نوع سردرد اولیه |
| سردرد ناشی از افت فشار | ثانویه | معمولا دو طرفه در پشت سر | هنگام نشستن یا ایستادن بدتر می‌شود و هنگام دراز کشیدن بهتر می‌شود |
| سردرد گردنی | ثانویه | یک طرفه، از گردن شروع می‌شود | درد غیر ضربان‌دار که اغلب با سفتی گردن همراه است |
| سردرد ناشی از آسیب عصب پشت سر | – | یک طرفه، از پوست سر شروع می‌شود | درد عصبی ناگهانی همراه با تیرکشیدن |
| سردرد ناشی از فعالیت بدنی | اولیه | معمولا دو طرفه | بعد از فعالیت شدید بدنی که همراه با درد ضربان دار رخ می‌دهد |
| سردرد خوشه‌ای | اولیه | یک طرفه، بیشتر در اطراف چشم یا شقیقه | به صورت خوشه‌ای همراه با درد شدید رخ می‌دهد |
آیا درد پشت سر خطرناک است؟
بیشتر انواع سردردهای پشت سر خطرناک نیستند. با این حال، علائمی وجود دارد که در صورت مشاهده نیاز است به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
علائم خطرناک سردرد در پشت سر عبارتند از:
- سردردهای مکرر، شدید که با انجام فعالیت‌های روزانه تداخل دارند.
- یک سردرد شدید جدید که بعد از 50 سالگی، در دوران بارداری یا در فردی که نقص ایمنی دارد، رخ می‌دهد.
- سردردی با عطسه، سرفه یا ورزش ایجاد می‌شود.
- سردرد پشت سر و حالت تهوع که به صورت ناگهانی ایجاد شود و با سرگیجه همراه است.
سردرد پشت سر در بارداری نشانه چیست؟
بسیاری از افراد در دوران بارداری دچار سردردهای خفیفی می‌شوند که اغلب می‌تواند با تغییر در هورمون‌ها ایجاد شود. این در چند ماه اول بارداری بیشتر دیده می‌شوند و معمولا با افزایش ماه‌های بارداری کاهش پیدا می‌کنند.
محرک‌های زیادی وجود دارد که به طور کلی باعث سردرد پشت سر در دوران بارداری می‌شود، اما ممکن است در زمان بارداری بیشتر رخ دهد. این محرک‌ها عبارتند از:
- خواب ناکافی
- ترک کافئین مانند قهوه، چای یا نوشابه‌های کولا
- قند خون پایین به دلیل تغییر برنامه غذایی
- احساس استرس، اضطراب و افسردگی
اگر باردار هستید و از سردرد پشت سر رنج می‌برید، قبل از مصرف داروهای سردرد معمولی با پزشک خود مشورت کنید. به هیچ وجه داروهای آسپرین و ایبوپروفن مصرف نکنید.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) هشدار می‌دهد که داروهای مسکن می‌توانند برای جنین در حال رشد مضر باشند، به خصوص اگر در سه ماهه اول مصرف شوند. بسیاری از زنان ممکن است در دوران بارداری قرص استامینوفن مصرف کنند. با این حال، برخی از مطالعات نشان می‌دهد که مصرف استامینوفن نیز ممکن است اثراتی داشته باشد.
چگونگی درمان سردرد پشت سر
در زیر چند روش رایج برای درمان درد پشت سر بیان شده است:
- استراحت کافی داشته باشید
- آب کافی بنوشید و هیدراته بمانید
- سر خود را ماساژ دهید
- برای کمک به کاهش التهاب و تسکین علائم، مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید.
نتیجه‌گیری
درد در پشت سر می‌تواند ناشی از سردردهای تنشی، سردردهای ناشی از افت فشار، سردردهای گردنی، نورالژی پس سری، سردردهای فشاری و سردردهای خوشه‌ای باشد.
برخی از این دردها با درد در پشت سر شروع می‌شوند، در حالی که برخی دیگر از نقاط دیگر سر یا گردن شروع می‌شوند. محل، سرعت، شدت و مدت درد می‌تواند سرنخ‌هایی را در مورد علت اصلی سردرد پشت سر به شما بدهد.
سوالات پرتکرار درباره سردرد پشت سر
آیا فشار خون بالا باعث سردرد پشت سر می‌شود؟
سردردهای ناشی از فشار خون بالا معمولا به صورت ضربان‌دار هستند که در سرتاسر سر احساس می‌شود و فقط در یک طرف احساس نمی‌شوند. اگر سردرد شدید است، به طور ناگهانی رخ می‌دهد و با درد قفسه سینه یا تنگی نفس همراه است، فورا به پزشک مراجعه کنید.
سردرد پشت سر ضربان دار نشانه چیست؟
درد ضربان دار در پشت سرمی‌تواند ناشی از طیف وسیعی از عوامل مختلف باشد، ولی در بیشتر مواقع این نوع سردرد به ناشی از سردرد تنشی است. با این حال، شرایط پزشکی دیگر مانند نورالژی، میگرن، تومور و همچنین ترک کافئین نیز می‌تواند باعث سردرد ضربان دار در ناحیه پشت سر شود.
درد پشت سر بعد از خواب نشانه چیست؟
سردرد بعد از بیدار شدن از خواب ناشی از تعدادی از اختلالات خواب و همچنین عادات شخصی است. آپنه خواب، میگرن، و کم خوابی از جمله مهمترین علل سردرد پشت سر بعد از خواب هستند.
منبع:
