انواع میگرن چیست؟ علت و روشهای درمان میگرن کدام است؟

در این مقاله، دکتر حمیدرضا رخصت یزدی متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات اطلاعات جامعی را در رابطه با معرفی انواع میگرن و علل و روش‌های درمان بیماری میگرن در اختیار شما عزیزان قرار داده است.

بیماری میگرن چیست؟

بیماری میگرن شیوعی در حد 12% دارد. اکثر میگرن‌ها، سردردهای رایجی است که معمولا یک طرفه است و بیشتر اوقات کیفیتی ضربانی دارد. اغلب میگرن‌ها با تهوع، استفراغ، فونوفوبی (صوت هراسی) یا نور هراسی و بی‌حالی همراه است.

حملات میگرن با علائم چشمی یا سایر علائم نورولوژیک (معمولا حسی) در ۲۰-۱۵٪ بیماران شروع می‌شود، (میگرن همراه اورا یا میگرن کلاسیک) که به دنبال آن فاز سردرد می‌آید.

همچنین در بیشتر بیماران، نشانه‌های بدخلقی، بی‌اشتهایی و یا حتی شناخت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، متاسفانه به چشم می‌خورد. با این‌حال در اغلب موارد، «اورا» وجود ندارد. (مـیگرن بدون اورا، یا مـیگرن معمولی).

دوسوم تا سه‌چهارم موارد میگرن در زنان اتفاق می‌افتد؛ شروع بیماری در مراحل اولیه‌ عمر حدود ۲۵٪ در اولین دهه، ۵۵٪ تا سن ۲۰ سالگی و بیش از ۹۰٪ قبل از ۴۰ سالگی روی می‌دهد.

میگرن و تاثیرات ژنتیک

استعداد به مـیگرن بیشتر تحت‌تأثیر ژنتیک است. در اکثر موارد، سابقه خانوادگی میگرن دست کم در یکی از منسوبان درجه‌ی اول وجود دارد و مطالعه روی دوقلوها، دخالت عوامل ژنتیکی و محیطی (هر دو) را نشان می‌دهد.

وراثت میگرن با الگوی اتوزوم غالب در چندین سندرم معروف، از جمله مـیگرن همی‌ پلژیک‌ فامیلی و آرتروپاتی مغزی با الگوی اتوزوم غالب همراه با انفارکت‌های زیر قشر (CADASIL) رخ می‌دهد.

همچنین میگرن همی پلژیک نیز در خانواده‌ها به صورت وراثتی رخ می‌دهد. موتاسیون در ژن‌های کدکننده کانال‌های یونی غشا در این سندرم بیان‌شده‌اند.

ویژگی‌های ساختاری‌ میگرن

میگرن با افزایش در ضایعات ماده سفید در MRI ضایعات شبه‌انفارکت، تغییرات حجمی در ماده سفید و خاکستری مغز همراهی دارد که در بیمارانی که اورا دارند و یا بدون اورا هستند به یک میزان دیده می‌شوند.

در ساختار میگرن هیچ‌گونه ارتباط مشخصی با فراوانی سردرد، بیان‌نشده‌است. اهمیت بالینی این یافته‌های MRI، نامشخص است، هم‌چنین عواقب شناختی مشخصی نیز یافت نشده‌اند.

عوامل تشدید کننده‌ میگرن

بسیاری از بیماران میگرنی، پیش از حمله، مشکلاتی مانند خستگی، علائم شناختی، عاطفی یا گوارشی پیدا می‌کنند که ممکن است تا یک روز ادامه یابد. اساس این فاز پیشگویی‌کننده، کاملا شناخته‌ شده‌ نیست اما ممکن است بیانگر تغییر عملکرد هیپوتالاموس یا ساقه مغز باشد.

اما می‌توان برخی موارد را، تسریع‌کننده حملات میگرنی دانست. این موارد عبارتند از:

1. غذاها
2. مواردی که مربوط به سبک‌زندگی می‌شود.

موارد مربوط به غذا

غذاها را، می‌توان تسریع‌کننده حملات میگرنی دانست. مانند:

1. پنیرهای حاوی تیرامین.
2. گوشت‌هایی، مانند: هات‌داگ یا بیکن که دارای نگهدارنده‌های نیتریتی هستند.
3. شکلات‌هایی که حاوی فنیل‌آمین هستند و نه هر شکلات به تنهایی.
4. افزودنی‌های موادغذایی، مانند مونوسدیم گلوتامات که طعم دهنده‌ شایعی است.

موارد مربوط به سبک‌زندگی

1. روزه‌داری.
2. احساسات.
3. عادت ماهیانه.
4. برخی از داروها (به ویژه داروهای ضد بارداری خوراکی و گشادکننده‌های عروقی مانند نیتروگلیسیرین).
5. تغییرات آب و هوایی.
6. اختلالات خواب.
7. نور شدید هم ممکن است ایجادکننده حملات باشد.

یافته‌های بالینی‌ میگرن

پزشکان در این یافته‌ها به میگرنی رسیدند به نام میگرن همراه با اورا که در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.

میگرن همراه با اورا (میگرن کلاسیک)

در ۳۰٪ موارد، سردرد میگرن بعد از وقوع نشانه‌های گذرای نورولوژیک یعنی اورا اتفاق می‌افتد. شایع ترین انواع اورا اختلالات بینایی به ویژه نقص همیانوپیک میدان بینایی و اسکوتوم (نقطه کور) و جرقه‌زدن‌هایی است که به طرف نواحی محیطی گسترش می‌یابند.

به دنبال آن، سردردی یک طرفه و کوبنده اتفاق می‌افتد. میزان بروز سردرد متغیر است، اما بیش از 50% بیماران، بیشتر از یک حمله در هفته را تجربه نمی‌کنند.

مدت دوره‌های حمله در اغلب بیماران بیشتر از دو ساعت و کمتر از یک روز است. بهبود حملات در سه ماهه دوم و سوم بارداری و در دوران پس از یائسگی شایع است.

مقاله سردرد در دوران بارداری را بخوانید.

اگر چه درد نیمه‌ سر، ویژگی مشخصه میگرن کلاسیک است، اما این سردرد می‌تواند دوطرفه نیز باشد. بنابراین وجود سردرد دوطرفه و همچنین درد ناحیه پس سری که معمولا به سردرد عصبی نسبت داده می‌شود، میگرن را رد نمی‌کنند.

علائم میگرن چیست؟

در خلال سردرد، نشانه‌های بارزی دیده می‌شود که می‌توان به این موارد اشاره کرد:

1. تهوع
2. استفراغ
3. نورهراسی
4. صوت‌هراسی
5. تحریک‌پذیری
6. بیزاری از بوها (اسموفوبی)
7. بی‌حالی

نشانه‌های «اتونومیک» و «وازوموتور» نیز شایع هستند.

نشانه های میگرن بازیلار

موارد ذیل نشان‌دهنده «این بیماری» می‌باشند:

1. احساس منگی
2. سرگیجه
3. آتاکسی یا اختلال هوشیاری

«میگرن بازیلر» به وسیله‌ شروع تدریجی (مارش میگرنی) و رفع خودبه خودی علائم، از سکته متمایز می‌شود. گاه‌گاهی نیز، نقص‌های نورولوژیکی (مثل مـیگرن همی پلژیک) ایجاد می‌کند که تا بعد از مرحله درد، پایدار می‌ماند و به ندرت نیز ممکن است باعث سکته شود.

علائم حرکتی بیماری را، می‌توان از سکته با آغاز تدریجی «march میگرنی» و رفع خود به خودی علائم، افتراق داد. به ویژه پس از ۵۰ سالگی، «اورا» ممکن است بدون سردرد اتفاق بیفتد. (هم ارزهای میگرنی).

سایر علائم بیماری میگرن

علائم بیماری میگرن عبارتند از:

1. اختلالات دید
2. همی پارزی
3. اهش حس نیمه بدن
4. دیس آرتری، یا آفازی که معمولا ۱۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشند.
5. «میگرن march » تدریجی و غیر مشابه با سکته که علائم حسی–حرکتی آن، از نظر تشخیصی مفید است.

سایر زیرگونه‌ها و انواع میگرن

دیگر زیرمجموعه‌ها و انواع میگرن عبارت هستند از:

1. شبکیه‌ای (سردرد با اسکوتوم یک چشمی)
2. وستیبولار
3. قاعدگی

میگرن بدون اورا

«میگرن معمولی» که بسیار شایع‌تر از میگرن همراه اورا بوده و سردردی را ایجاد می‌کند که غالبا دوطرفه و در اطراف حدقه است. ممکن است کیفیت درد به صورت ضربانی (کوبنده) توصیف شود. تهوع، استفراغ و نورهراسی از علائم شایع می‌باشند، تا هنگامی که درد وجود دارد، انقباض عضلات گردنی می‌تواند همراه دیگر نشانه‌ها باشد.

در جریان حمله، معمولا حساسیت جمجمه وجود دارد. در صورت عدم درمان، سردرد 4 تا 72 ساعت طول می‌کشد. اغلب استفراغ می‌تواند به سردرد خاتمه‌ دهد.

در هر دو نوع میگرن کلاسیک و معمولی، واردکردن فشار سطحی به «شریان کاروتید» همان طرف یا «شریان تمپورال» از شدت درد کم می‌کند.

میگرن مزمن (تغییر شکل یافته)

ویژگی‌های بالینی میگرن حمله‌ای ممکن است پس از ماه‌ها تا سال‌ها به صورت یک سندرم سردرد مزمن با درد، تقریبا روزانه تغییر پیدا کند.

این سردرد اغلب تظاهرات کلاسیک میگرنی ندارد. چاقی، تعداد سردردهای قبلی و کافئین از عوامل خطر مرتبط می‌باشند. یک زیرگروه شایع از سردرد مزمن، مصرف بیش از حد داروها است.

استفاده مفرط از داروهایی که در درمان میگرن یا سایر انواع سردرد مورد استفاده قرارمی‌گیرند، می‌تواند به یک سندرم سردرد مزمن روزانه منجر شود.

غالب بیماران، میگرن را به عنوان مشکل زمینه‌ای خود دارند و مسکن‌های ساده و تریپتان‌ها را زیاد مصرف کرده‌اند، اما بیمارانی با سایر انواع سردرد که از داروهای دیگر استفاده کرده‌اند نیز مستعد این بیماری هستند.

بیشتر بیماران زن هستند. سردرد مشخصا (حداقل 15 روز در ماه برای 3 ماه) وجود دارد. درمان شامل قطع ناگهانی داروهای صدمه‌زننده و شروع درمان پروفیلاکتیک است.

در پی توقف یک حمله میگرنی، علائم میگرن ممکن است با تکان ناگهانی سر دوباره ایجاد‌ شوند. احساس خستگی (یا به ندرت سرخوشی) هم ممکن است ایجاد‌ شود.

آیا می‌دانید علت سردرد در کودکان چیست؟

راههای درمان میگرن چیست؟

کنترل سبک‌زندگی مربوط به نظم عادات مفید، ممکن است تا حدی کمک‌کننده باشد. در حملات میگرنی غالبا به مسکن‌های ساده پاسخ خوبی دیده‌می‌شود؛ در غیر این صورت، (تریپتان) یا آلکالوئیدهای ارگو (مثل دی هیدروارگوتامین) استفاده می‌شود.

ثابت شده است که دسته جدیدی از داروهای ضد میگرن؛ یعنی آنتاگونیست‌های گیرنده پپتیدی وابسته به ژن کلسی تونین (مثل olcepegant telcagepant)؛ نیز ممکن است مفید باشند.

داروهای سردرد حاد میگرنی (درمان متوقف‌ کننده)، برای حداکثر تأثیر خود، باید بلافاصله پس از شروع علائم مصرف شوند. داروهای تزریقی با جذب سریع نسبت به فراورده‌های خوراکی ارجح هستند.

تهوع که خود یک علامت برجسته در میگرن است، از عوارض برخی از داروهای ضد میگرن نیز هست و بنابراین ممکن است تجویز غیرخوراکی این داروها با تجویز همزمان با یک داروی ضداستفراغ ضروری باشد.

درمان پیشگیرانه باید برای بیمارانی استفاده شود که دارای دو مرتبه یا بیشتر حملات سردرد در هفته هستند و یا اینکه درمان متوقف کننده ناکافی باشد.

ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، بتابلوکرها، ضد‌تشنج‌ها، و بلوکرهای کانال کلسیمی نیز می‌تواند به همان ترتیب مورد استفاده قرار گیرد مگر اینکه بیماری یا داروهای مصرفی همزمان، غیر از آن را ضروری سازند.

میگرن مزمن (بیش از 15 روز در ماه) که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهد در مراکز تخصصی زیر نظر متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست با تزریق «سم بوتولینوم، بوتاکس» در نقاط مشخصی از پوست سر و صورت درمان شده‌ است.

راههای کنترل سردرد میگرنی چیست؟

برخی از راهکارهای کنترل سردرد میگرنی به صورت خلاصه توسط دکتر حمیدرضا رخصت یزدی در کلیپ زیر بیان شده است.

درمان میگرن در دوران بارداری و شیردهی

در حاملگی، زنان باید انتظار کاهش (تواتر سردرد) را طی سه ماهه‌ دوم، سوم و بازگشت به فرکانس پیش از بارداری را بعد از زایمان داشته باشند. (سوماتریپتان) حتی برای سه ماه اول حاملگی، بی‌خطر است.

استامینوفن نیز می‌تواند گاهی کمک‌کننده باشد و برای سردردهای شدیدتر از ضددردهای نارکوتیک نیز می‌توان استفاده کرد. پروکلرپرازین (خوراکی یا شیاف) برای تهوع و سردرد امن است.

سایر داروهای ضدمیگرن ممکن است تراتوژنیک بوده یا در حاملگی موجب عوارض شوند، لذا باید از عوامل آشکارساز خودداری شود.

درمان دارویی میگرن

در شرایط حاد و سخت می‌توان به سراغ داروهایی برای کنترل این درد رفت. ازجمله:

1. استامینوفن
2. سوماتریپتان
3. میریدین
4. تهوع
5. اندانسترون
6. پروکرپرازین خوراکی یا شیاف
7. پروفیلاکتیک سردرد میگرنی
8. پروپرانولول
9. ممانتین
10. سیپروهپتادین (در طی شیردهی ممنوع است)
11. سوماتریپتان
12. ایبوپروفن
13. دیکلوفناک

سایر روش‌های درمان میگرن و سردرد

روش‌های درمان سردرد که پس از معاینه و با توجه به نوع و شدت سردرد می‌توان استفاده نمود شامل موارد زیر است:

1. نوروفیدبک ilf
2. دستگاه rtms
3. تزریق بوتاکس

درمان سر درد با نوروفیدبک ilf

دستگاه نوروفیدبک ilf به علت اینکه روشی مبتنی بر علائم و فردی است، بسیار موثر‌تر از سایر روش‌های نوروفیدبک عمل می‌کند و در حال حاضر موثرترین روش نوروفیدبک درمانی در دنیاست.

نوروفیدبک ILF مانند آینه‌ای برای مغز عمل می‌کند و با نشان دادن عملکرد مغز به خودش، باعث بهبود و درمان فرد می‌شود که به این فرآیند خود تنظیمی می‌گویند.

درمان سردرد با دستگاه rtms

تحریک مغناطیسی مغز یک روش درمان غیر دارویی و غیر تهاجمی، بدون درد با اثربخشی سریع جهت تحریک مغز است که می‌توان برای بهبود علائم و درمان طیف وسیعی از بیماری‌های مغز و اعصاب مورد استفاده قرار گیرد. از دستگاه rtms معمولا زمانی استفاده می‌شود که سایر روش‌های درمانی موثر نبوده باشند.

در مقاله آر تی ام اس چیست؟ به صورت کامل در مورد این روش درمانی صحبت کرده‌ایم.

تزریق بوتاکس برای درمان میگرن

افرادی که دچار میگرن هستند و می‌خواهند که برای زیبایی بیشتر از بوتاکس استفاده نمایند، می‌توانند با تزریق بوتاکس هم سردرد میگرنی خود را کنترل و درمان نمایند و هم به اهداف زیبایی خود برسند.

در مقاله تزریق بوتاکس توسط متخصص مغز و اعصاب به طور کامل در این مورد صحبت کرده‌ایم.

برای میگرن چه دکتری باید رفت؟

پزشک مغز و اعصاب فردی است که به صورت کاملا تخصصی در زمینه درمان انواع میگرن مشغول به فعالیت هستند. ایشان پس از معاینه کامل بیمار و بررسی علائم و علت‌های بیماری، از بهترین و جدیدترین روش‌های درمانی برای بهبود کامل بیمار استفاده می‌نمایند.

بهترین متخصص میگرن در تهران کیست؟

دکتر خوب برای میگرن و سردرد در تهران پزشکی است که با صبر، دقت و حوصله به حرف‌های بیمار گوش داده و بعد از انجام معاینه دقیق و همچنین بررسی علائم، بهترین روش‌های درمانی را با توجه به علت ایجاد میگرن به بیماران ارائه دهد.

دکتر حمیدرضا رخصت‌یزدی متخصص سر درد میگرنی

دکتر حمیدرضا رخصت‌یزدی به عنوان پزشک مغز و اعصاب و همچنین متخصص سر درد میگرنی بهترین راهکار درمانی را پس از معاینه و در نظر گرفتن شرایط شما ارائه می‌نماید. جهت مشاوره درمانی با دکتر حمیدرضا رخصت یزدی (عضو انجمن مغز و اعصاب ایران و انجمن سردرد اتحادیه اروپا) با ما در ارتباط باشید.

مقالات علمی و پزشکی مرتبط

۷ حرکت مفید یوگا برای درمان میگرن و سردرد جدیدترین روش درمان میگرن چیست؟ بهترین دکتر متخصص سردرد و میگرن در تهران کیست؟ مجهزترین کلینیک کجاست؟ میگرن عصبی مختلط چیست و چه علائمی دارد؟ مرجع کامل میگرن و سردرد