سردرد شدید و مزمن، علت و روش های درمان

سردرد ناراحتی بسیار شایعی است که اکثر ما آن را بارها تجربه کرده‌ایم و این بیماری به سن، نژاد و جنسیت خاصی محدود نمی‌شود.

سردرد شدید گاهی نشانه استرس یا اضطراب عاطفی است و گاهی پی‌آمد ابتلا به اختلال‌هایی چون میگرن، فشار خون بالا، اضطراب یا افسردگی محسوب می‌شود.

سردرد مشکلات دیگری را نیز به دنبال دارد. برای مثال بیماران مبتلا به سردردهای میگرنی مزمن در انجام وظایف شغلی یا تحصیلی خود به مشکل برمی‎خورند.

پزشکان درمان‌های متعددی را برای سردرد های شدید توصیه می‌کنند که از آن جمله می‌توان به مصرف مسکن و ایجاد تغییراتی مفید در سبک زندگی مانند نوشیدن آب کافی یا بهبود کیفیت خواب اشاره کرد.

سردردهایی که نیاز به متخصص مغز و اعصاب دارند

اگر سردرد شما با علائم زیر همراه است، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• اگر سردرد شما، بدترین و شدیدترین سردردی است که به طور ناگهانی در طول عمر خود تجربه کرده اید 
•  سردرد در سنین بالای ۵۰ سال
•  تغییر ماهیت و شدت و محل سردرد نسبت به سردرد های قبلی که تجربه داشته اید
• سردردی که با تغییر وضعیت بدن ایجاد و یا تشدید شود ( با ایستادن یا نشستن بدتر شده و با خوابیدن بهتر شود)
•  سردرد به همراه حرکات غیر عادی بدن و یا تشنج
•  سردردی که با بیماری زمینه و یا با تب ایجاد شود
•  صدای ضربان دار یا صدای همهمه و یا گردباد همراه با سردرد شنیده شود
•  سردرد بعد از ضربه به سر
•  سردردی که با فعالیت ورزشی یا رابطه جنسی یا سرفه یا عطسه و یا بعد از حمام ایجاد شود
•  سردرد همراه با علائمی همچون کاهش سطح هوشیاری یا اختلال تکلم یا اختلال تعادل یا ضعف و بیحالی
•  سردرد در بیماران مبتلا به ایدز یا سرطان
•  سردردی که به داروهای مسکن معمولی پاسخ ندهد

سردرد شدید نشانه چیست؟

پژوهش‌های پزشکی نشان داده است که بیش از ۷۰ % از سردردها از مشکلات مربوط به مناسبات میان‌فردی، برای مثال اختلال در روابط شغلی نشأت می‌گیرد.

افسردگی و از دست دادن حافظه کوتاه مدت که بهره‌ وری و شادابی بیمار را نیز تحت الشعاع قرار می‌دهد، از جمله مشکلاتی است که در میان افراد دچار سردردهای مکرر شیوع بالایی دارد.

از آنجایی که سردرد می‌تواند علامت عارضه‌ای جدی باشد، چنانچه از سردرد شدید، مداوم یا مکرر رنج می‌برید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

اگر سردرد دردناک‌تر و آزاردهنده‌تر از سر دردهای قبلی ر ا تجربه می کنید و پس از مصرف مسکن بهبود نیافت یا با علائمی مانند گیجی و منگی، تب، تغییرات حسی و گرفتگی و کج شدن گردن همراه شد، به سرعت با پزشک تماس بگیرید.

متخصصین مغز و اعصاب می‌توانند علت‌های سردرد را از جمله عفونت، سکته و یا استرس به خوبی تشخیص داده و درمان‌های مناسب با نوع بیماری را تجویز نمایند.

سردرد چیست؟

به دردی که از سر یا بخش بالایی گردن شروع می‌شود، سردرد گویند.

منشأ درد بافت‌ها و ساختارهایی است که جمجمه یا مغز را دربر می‌گیرد؛ چرا که خود مغز هیچ عصبی ندارد که باعث ایجاد حس درد (فیبرهای درد) شود.

لایه بافتی نازکی، موسوم به پریوستئوم، که در اطراف استخوان‌ها وجود دارد، عضلات دربرگیرنده جمجمه، سینوس‌ها، چشم‌ها و بافت‌های نازک پوشاننده سطح مغز و نخاع (مننژها)، سرخرگ‌ها، سیاهرگ‌ها و عصب‌ها همگی ممکن است ملتهب یا تحریک شوند و به سردرد شدید دامن بزنند.

سردرد می‌تواند سنگین، تیز، ضربان‌دار، مداوم، دوره‌ای، خفیف یا شدید باشد.

علت بروز سردرد شدید و مزمن

۱) علل عصب‌شناختی

 نورالژی اکسی‌پیتال

دو عصب اکسی‌پیتال در ستون فقرات بالای گردن وجود دارد که از عضله‌های جمجمه عبور می‌کند.

تحریک یکی از این عصب‌ها دردی ناگهانی مانند شوک الکتریکی و همراه با سوزش را در پی دارد. این درد غالباً فقط در یک سمت سر حس می‌شود.

 آرتریت گیجگاهی

در این عارضه شریان‌هایی که خون را به سر و مغز می‌رساند، ملتهب شده و آسیب دیده است.

این فشار به علائم دیگری چون اختلال دید، درد شانه یا مفصل ران، درد فک و کاهش وزن نیز دامن می‌زند.

 نورالژی عصب سه قلو

این عارضه مزمن عصب‌هایی را درگیر می‌کند که پیام‌های حسی صورت را به مغز منتقل می‌کنند. کوچکترین تحریک صورت انفجار درد را در پی خواهد داشت.

دلایل جدی‌تر سردرد که باعث بروز درد در یک سمت سر می‌شود، عبارت است از:

• وارد شدن ضربه به سر
•  آنوریسم
•  تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم و سرطانی

۲) عامل‌های مرتبط با سبک زندگی

سردرد در اکثر موارد از عامل‌های زیر نشأت می‌گیرد:

•  استرس
• خستگی مزمن
•  گرسنگی
•  ناراحتی‌های عضلات گردن
•  عوارض جانبی داروها: برای مثال مصرف درازمدت داروهای مسکن غیر تجویزی

۳) عفونت و آلرژی

آلرژی‌ها و عفونت‌های سینوسی نیز باعث سردرد شدید می‌شود. سردردهای ناشی از عفونت‌های سینوسی نتیجه التهاب است که به فشار و درد پشت استخوان‌های گونه و پیشانی منجر می‌شود.

۴) زیاده‌روی در مصرف دارو

مصرف بیش از حد دارو برای درمان سردرد، خود باعث سردردهای شدید می‌شود. این نوع سردرد دومین اختلال شایع سردرد ثانویه با میزان شیوع ۵ % است.

اثر مصرف خودسرانه دارو معمولاً پس از بیدار شدن از خواب بیشترین شدت را دارد.

علائم سردرد های شدید

سردردهای شدید معمولا با علائم زیر همراه هستند:

• حالت تهوع
•  استفراغ
•  درد گرفتن چشم‌ها هنگام نگاه کردن به نورهای درخشان (نورهراسی یا فوتوفوبیا)
•  سرگیجه
•  ورتیگو
•  حساس به لمس بودن جمجمه
•  احساس گرفتگی در سر
•  سکته مغزی

انواع سردرد

سردرد به دو نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شود: سردردهای اولیه و سردردهای ثانویه. 

۱-سردرد اولیه

سردرد اولیه به تنهایی یک بیماری محسوب می‌شود که علت آن فعالیت بیش از حد یا مشکلات ساختارهای حساس به سردرد است.

این ساختارها شامل عروق، عضلات و عصب‌های سر و گردن می‌شود. همچنین سردرد اولیه گاهی پی‌آمد تغییراتی است که در فعالیت شیمیایی مغز رخ می‌دهد.

میگرن، سردردهای خوشه‌ای و سردردهای تنشی گونه‌های شایعی از سردرد اولیه به شمار می‌آید.

 سردرد تنشی

سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد است که در حدود ۷۵ % بزرگسالان مشاهده می‌شود. اگرچه سردرد تنشی معمولاً در هر دو طرف سر حس می‌شود، اما ممکن است یک طرفه باشد یا همیشه فقط در یک سمت سر بروز یابد.

سردرد تنشی دردی سنگین یا فشار دهنده است که شانه‌ها و گردن را نیز درگیر می‌کند.

سردرد میگرنی

سردرد میگرن ممکن است یک طرفه یا دوطرفه باشد و با حساسیت به نور و صدا، استفراغ و حالت تهوع، تاری دید یا مورمور شدن نیز همراه باشد. سردرد میگرنی دردی شدید و ضربان‌دار است.

 سردرد خوشه‌ای

سردردهای خوشه‌ای غالباً دردناک است و فقط در یک طرف سر بروز می‌یابد.

 بی‌قراری، رنگ پریدگی یا برافروختگی پوست، قرمزی چشم سمت دردناک و آب ریزش بینی سمت درگیر صورت نیز از علائم همراه با سردرد خوشه‌ای است.

سردرد خوشه‌ای درد شدیدی است که در گردن، صورت، سر و شانه‌ها نیز منتشر می‌شود.

۲-سردردهای ثانویه

سردرد ثانویه علامت وجود مشکلی است که عصب‌های حساس به درد سر را تحریک کرده است. به بیان دیگر علائم سر درد در واقع از عارضه دیگری نشأت می‌گیرد.

عامل‌های متعددی منجر به سردرد ثانویه می‌شود که از آن جمله می‌توان به نوشیدن مشروبات الکلی، تومور مغزی، مسمومیت با گاز مونواکسید کربن، سکته مغزی و خونریزی داخل یا اطراف مغز اشاره کرد.

تشخیص علت سردرد شدید توسط پزشک 

پزشک معمولاً می‌تواند سردرد را با توجه به شرح حال بیمار، نوع درد و زمان و الگوی حمله‌ها تشخیص دهد. چنانچه ماهیت سردرد پیچیده تشخیص داده شود، پزشک برای تشخیص افتراقی و رد احتمال ابتلا به علل جدی‌تر درد دستور آزمایش‌هایی مانند موارد زیر را می‌دهد:

•  آزمایش خون
• رادیوگرافی
•  اسکن مغز مانند سی تی اسکن و ام آر آی

درمان فوری و پیشگری از سردرد های شدید

اگرچه هیچ راهی برای درمان قطعی سردرد وجود ندارد، اما روش‌های مختلفی (درمان سردرد با دستگاه) برای تسکین سردرد پیشنهاد می‌شود که شامل تجویز دارو و روش‌های دیگری مانند درمان‌های مکمل می‌شود.

همواره قبل از شروع هر نوع درمان با پزشک معالج خود مشورت کنید. از مصرف خودسرانه داروهای زیر بپرهیزید:

•  مسکن یا ضد دردهایی مانند آسپرین و پاراستامول (پانادول)
•  مسکن یا ضد دردهای دارای کدئین (پانادئین)
•  مسکن یا ضد دردهای حاوی آرام‌بخش (مرسیندول، فیورینال)
•  داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (نوروفن)

به خاطر داشته باشید که مصرف فراورده‌های دارویی فوق تحت نظر پزشک یا مطابق دستور مصرف ایمن و موثر خواهد بود.

پیشگیری از سردرد های شدید 

داروی مخصوص پیشگیری از سردرد باید هر روز مصرف شود ( حتی اگر در طی روز سردردی نداشته باشید) تا احتمال بروز سردردهای شدید و ادامه دار کاهش یابد.

بعضی از داروهای پیشگیری کننده از سردرد عبارت‌اند از:

•  پیزوتیفن (ساندومیگران): این دارو پرکاربردترین داروی پیشگیری از سردرد است که اکثر پزشکان آن را تجویز می‌کنند.
•  مسدود کننده‌های بتا (بتالاک، لوپرسور، ایندرال، درالین): گیرنده‌های بتا یعنی گیرنده‌هایی را مسدود می‌کند که آدرنالین از طریق آنها اثر خود را بر سیستم عصبی و عروق خونی به جا می‌گذارد.
•  والپروات (اپیلیم) تعدیل کننده‌ای عصبی است که اثر آن در مقابله با اکثر سردردها اثبات شده است.
•  آمی‌تریپتیلین و ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای مشابه (تریپتانول و اقلام مشابه) جدا از اثر ضد افسردگی، سردرد را نیز تسکین می‌دهند.
•  متی‌سرژید (دسریل)
•  عصاره گیاهی گل مینا که اثر آن در پیشگیری از میگرن به اثبات رسیده است.

درمان‌های خانگی سردرد شدید 

درمان‌های خانگی زیر نیز به تسکین سر درد کمک می‌کند

•  نعناع: چای نعناع بنوشید.
•  منیزیم: قرص منیزیم مصرف کنید.
• کمپرس سرد: از کمپرس‌های سردی مانند کیسه یخ استفاده کنید.
• دوش آب داغ: دوش آب داغ می‌تواند درد را تسکین دهد.

تغییر در سبک زندگی

گاهی اوقات ایجاد تغییراتی ساده در سبک زندگی موثرتر از هر درمان دیگری است. بسیاری از بیماران با انجام اقدامات ساده زیر توانسته‌اند، بر سردرد آزاردهنده خود غلبه کنند:

•  خواب منظم و کافی
•  ورزش کردن
•  نوشیدن آب کافی در طول روز
•  خوردن غذاهای سالم
• ترک سیگار و دخانیات
•  خودداری از استشمام عطرها یا بوهای تند

مطالب مرتبط

میگرن و سردردهای میگرنی علت و علائم فشار مغز بالا چیست و چگونه درمان می‌شود؟ درمان سردرد با دستگاه درد عصب سه قلوی سر سردردهای سینوسی [سینویت] چیست و چگونه آن را درمان کنیم؟