بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیشرونده است که بر حرکات و عملکردهای حرکتی فرد تاثیر میگذارد. این بیماری با طیف وسیعی از علائم، از جمله لرزش، سفتی عضلانی، کندی حرکت و بیثباتی وضعیتی مشخص میشود. این علائم ناشی از از دست دادن سلولهای عصبی تولیدکننده دوپامین در مغز هستند. بیماری پارکینسون میتواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ایجاد مشکلاتی در انجام وظایف و فعالیت های روزمره شود.
در حالی که هیچ درمانی برای پارکینسون وجود ندارد، درمانهایی برای کمک به مدیریت علائم آن وجود دارد، از جمله دارو، تحریک مغناطیسی مغز، فیزیوتراپی و در برخی موارد مداخلات جراحی میتواند به درمان علائم پارکینسون کمک کنند. پیشرفتهای پژوهشی و درمانی درک ما را از این بیماری بهبود بخشیده است و امیدی را برای مدیریت بهتر و به طور بالقوه درمان پارکینسون در آینده ایجاد کرده است.
در این مقاله سعی شده است یک راهنمای جامع از بیماری پارکینسون تهیه شود. مطالبی که در این مقاله میخوانید شامل علت، علائم، تشخیص و درمان و پیشگیری از بیماری پارکینسون است. مطالعه این مقاله به افرا مبتلا به پارکینسون و خانوادههایی که فرد مبتلا به پارکینسون دارند توصیه میشود.
- 1) پارکینسون چیست؟
- 2) علت بیماری پارکینسون چیست؟
- 3) علائم پارکینسون در مردان و زنان
- 4) مراحل بیماری پارکینسون
- 5) چگونگی تشخیص پارکینسون
- 6) راههای درمان بیماری پارکینسون چیست؟
- 7) حمایت از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون
- 8) پیشگیری از بیماری پارکینسون
- 9) زندگی با بیماری پارکینسون چگونه است؟
- 10) سوالات متداول درباره بیماری پارکینسون
- 11) دکتر رخصتیزدی، متخصص بیماری پارکینسون در تهران
پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیشرونده است که بر نحوه حرکت و صحبت فرد تاثیر میگذارد. علائم بیماری پارکینسون به تدریج ظاهر میشوند و با گذشت زمان بدتر میشوند. با پیشرفت بیماری، افراد ممکن است در راه رفتن و صحبت کردن مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است بیمار دچار تغییرات ذهنی و رفتاری، مشکلات خواب، افسردگی، مشکلات حافظه و خستگی شود.
در افراد مبتلا به پارکینسون اغلب دامنه حرکت مفاصل کاهش پیدا میکنند و نمیتوانند مثل قبل به سرعت حرکت کنند که چنین حالتی را برادی کینزی مینامند. عضلات فرد مبتلا به پارکینسونیسم بهتدریج ضعیف میشود و درنتیجه حالت ظاهری فرد غیرطبیعی میشود.
در حالی که تقریبا هر کسی ممکن است در معرض خطر ابتلا به پارکینسون باشد، برخی از تحقیقاتی نشان میدهند که این بیماری مردان را بیشتر از زنان مبتلا میکند. مشخص نیست چرا، اما مطالعاتی برای درک عواملی که ممکن است خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهند در حال انجام است. یکی از دلایل اصلی پارکینسون، سن است؛ اگرچه اکثر افراد مبتلا به پارکینسون برای اولین بار پس از 60 سالگی به این بیماری مبتلا می شوند، اما حدود 5 تا 10 درصد آنها قبل از 50 سالگی به این بیماری دچار میشوند. پارکینسون در سن پایین اغلب، اما نه همیشه، ارثی است ولی سایر انواع پارکینسون با تغییرات خاصی در ژنها مرتبط است.
گرچه تاکنون درمان قطعی و کاملی برای پارکینسون کشف نشده است اما امروزه متخصصین مغز و اعصاب با تجویز داروهایی هم چون لوودوپا و تغییر رژیم غذایی و یا حتی جراحی در موارد حاد میتوانند علائم این بیماری را تا حد زیادی کاهش داده و ادامه زندگی را برای بیماران مبتلا به پارکینسون راحتتر نمایند.
علت بیماری پارکینسون چیست؟
برجستهترین علائم و نشانههای بیماری پارکینسون زمانی رخ میدهد که سلولهای عصبی در گانگلیونهای پایه، ناحیهای از مغز که حرکت را کنترل میکند، دچار اختلال شده و یا میمیرند. به طور معمول، این سلولهای عصبی یا نورونها یک ماده شیمیایی مهم در مغز به نام دوپامین تولید میکنند. هنگامی که نورونها میمیرند یا دچار اختلال میشوند، دوپامین کمتری تولید میکنند که باعث مشکلات حرکتی مرتبط با بیماری پارکینسون میشود. دانشمندان هنوز بهصورت دقیق نمیدانند چه چیزی باعث مرگ نورونها میشود.
افراد مبتلا به بیماری پارکینسون همچنین پایانههای عصبی تولیدکننده نوراپینفرین، پیامرسان شیمیایی اصلی سیستم عصبی سمپاتیک، را از دست میدهند که بسیاری از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب و فشار خون را کنترل میکند. از دست دادن نوراپینفرین ممکن است به توضیح برخی از ویژگیهای غیرحرکتی پارکینسون کمک کند، مانند خستگی، فشار خون نامنظم، کاهش حرکت غذا در دستگاه گوارش، و افت ناگهانی فشار خون زمانی که فرد از حالت نشسته یا دراز کشیده بایستد.
بسیاری از سلولهای مغزی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون حاوی اجسام لوئی، تودههای غیرمعمول پروتئین آلفا سینوکلئین هستند. دانشمندان در تلاشند تا عملکردهای طبیعی و غیرطبیعی آلفا سینوکلئین و ارتباط آن با عوامل ژنتیکی که بر زوال عقل ناشی از پارکینسون تاثیر میگذارند را بهتر درک کنند.
به نظر میرسد برخی از موارد بیماری پارکینسون ارثی هستند و برخی از موارد را میتوان در انواع ژنتیکی خاص ردیابی کرد. در حالی که تصور میشود ژنتیک در پارکینسون نقش دارد، در بیشتر موارد به نظر نمیرسد این بیماری در خانوادهها وجود داشته باشد. اکنون بسیاری از محققان بر این باورند که پارکینسون ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مانند قرار گرفتن در معرض سموم است.
بهطور کلی عواملی که باعث بیماری پارکینسون میشوند شامل موارد زیر است:
- سن
- ژنتیک
- جنسیت
- قرارگیری در معرض مواد سمی
- برخی از داروها
سن ابتلا به پارکینسون
پارکینسون دومین اختلال شایع مرتبط با سن و تخریب عصبی است که حدود 3 درصد از جمعیت را تا سن 65 سالگی و تا 5 درصد از افراد بالای 85 سال را تحت تاثیر قرار میدهد. بیماری پارکینسون در جوانی به ندرت اتفاق میافتد. بیماری پارکینسون معمولا در اواسط یا اواخر زندگی شروع میشود و خطر آن با افزایش سن افزایش مییابد. اگر یک فرد جوان به بیماری پارکینسون مبتلا شود، مشاوره ژنتیک ممکن است برای فرد بیمار مفید باشد. موقعیت های شغلی، اجتماعی و عوارض دارویی نیز درافراد مسن مبتلا به پارکینسون متفاوت است و نیاز به ملاحظات خاصی دارد.
نقش ژنتیک در پارکینسون
محققان تغییرات ژنتیکی خاصی را شناسایی کردهاند که میتواند باعث بیماری پارکینسون شود. اما این موارد غیر معمول هستند، مگر در موارد نادری که بسیاری از اعضای خانواده (پدر، مادر، خواهر یا برادر) تحت تاثیر بیماری پارکینسون قرار دارند. با این حال، به نظر می رسد تغییرات ژنتیکی خاص خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می دهد
تاثیر جنسیت در ابتلا به پارکینسون
خطر ابتلا به پارکینسون در مردان دو برابر بیشتر از زنان است، اما زنان نرخ مرگ و میر بالاتر و پیشرفت سریعتری بیماری دارند. دلایل احتمالی این افزایش خطر بیماری پارکینسون در مردان قرار گرفتن در معرض سموم، ضربه به سر، محافظت عصبی توسط استروژن، اختلال عملکرد میتوکندری و عوامل خطر ژنتیکی است.
قرارگیری در معرض مواد سمی
افرادی که در معرض مواد شیمیایی مانند مونوکسید کربن و مواد سمی آفت کش قرار دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به پارکینسونیسم هستند.
مصرف برخی از داروها
چندین دارو میتوانند اثراتی شبیه پارکینسون ایجاد کنند. اثرات شبه پارکینسون اغلب موقتی هستند و درصورتی که قبل از دائمی شدن اثرات داروی مصرف آن متوقف شود. با این حال، اثرات آن می تواند برای هفته ها یا حتی ماه ها پس از قطع مصرف دارو باقی بماند.
علائم پارکینسون در مردان و زنان
علائم بیماری پارکینسون با توجه به هر بیمار و قسمت خاصی که آسیب دیده، متفاوت است. همچنین، بیماران به نحو متفاوتی به درمان پاسخ میدهند و شدت علائم نیز در بیماران متفاوت است. در برخی بیماران اولین علامت لرزش است در حالی که در برخی دیگر لرزش وجود ندارد، اما مشکل حفظ تعادل دارند. بیماری در برخی از افراد به آرامی و در برخی دیگر به سرعت پیشرفت میکند.
به طور کلی پارکینسون چهار علامت اصلی دارد:
- لرزش در دستها، بازوها، پاها، فک و سر
- سفتی عضلانی، به صورتیکه عضله برای مدت طولانی منقبض میشود
- کندی حرکت
- اختلال در تعادل و هماهنگی که گاهی منجر به زمین خوردن میشود
علائم پارکینسون و سرعت پیشرفت در بین افراد متفاوت است. علائم اولیه این بیماری نامحسوس است و به تدریج بروز میکند. برای مثال، افراد ممکن است لرزش خفیفی را احساس کنند یا در بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشند. آنها ممکن است متوجه شوند که خیلی آرام صحبت میکنند یا دست خطشان کند است و کوچک به نظر میرسد. دوستان یا اعضای خانواده ممکن است اولین کسانی باشند که متوجه تغییرات در فرد مبتلا به پارکینسون اولیه میشوند. اطرافیان بیمار ممکن است ببینند که چهره فرد فاقد بیان و حرکت است، یا اینکه فرد دست یا پای خود را به طور معمول حرکت نمیدهد.
افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب دچار یک راه رفتن پارکینسونی میشوند که شامل تمایل به خم شدن به جلو است. قدمهای کوچک و سریع برمیدارند و تاب خوردن بازوهای خود را کاهش میدهند. همچنین ممکن است در شروع یا ادامه حرکت مشکل داشته باشند.
علائم اولیه پارکینسون اغلب در یک طرف بدن یا حتی در یک اندام در یک طرف بدن شروع میشود. با پیشرفت بیماری، درنهایت هر دو طرف را درگیر میکند. با این حال، علائم هنوز ممکن است در یک طرف شدیدتر از طرف دیگر باشد.
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون بیان میکنند که قبل از تجربه سفتی و لرزش، علائم دیگری مانند مشکلات خواب، یبوست، از دست دادن بویایی و پاهای بیقرار را تجربه کردهاند. در حالی که برخی از این علائم ممکن است با پیری طبیعی نیز رخ دهند، اگر این علائم بدتر شدند یا شروع به تداخل در زندگی روزمره کردند، با پزشک خود صحبت کنید.
علائم و نشانههای پارکینسون را میتوان از دو وجه مورد بررسی قرار داد که عبارتند از:
- علائم حرکتی پارکینسون
- علائم غیرحرکتی پارکینسون
بررسی علائم حرکتی پارکینسون
علائم حرکتی بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:
- حرکات آهسته (برادی کینزی)
- لرزش در حالی که عضلات در حال استراحت هستند
- سفتی عضلات
- وضعیت ناپایدار بدن در هنگام راه رفتن
حرکات آهسته (برادی کینزی)
تشخیص بیماری پارکینسون مستلزم داشتن این علامت است. افرادی که این بیماری را دارند آن را به عنوان ضعف عضلانی توصیف میکنند، اما این مشکل به دلیل مشکلات کنترل عضلانی رخ میدهد و هیچ ربطی به از دست دادن واقعی قدرت عضلانی ندارد.
لرزش در حالی که عضلات در حال استراحت هستند
لرزش ریتمیک عضلات حتی زمانی که از آنها استفاده نمیشود هم وجود دارد و در حدود 80 درصد از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دیده میشود. لرزش در حال استراحت با لرزش اساسی متفاوت است، در لرزش اساسی، عضلات در وضعیت استراحتدچار لرزش نمیشوند.
سفتی عضلات
سفتی سربی و سفتی چرخ دندهای از علائم شایع بیماری پارکینسون است. سفتی سربی یک سفتی ثابت و بدون تغییر در هنگام حرکت بخشی از بدن است. سفتی چرخ دندهای زمانی اتفاق میافتد که لرزش و سفتی سربی را با هم ترکیب کنید. این نام خود را به دلیل ظاهر تند و ناگهانی حرکات گرفته است.
وضعیت ناپایدار بدن در هنگام راه رفتن
کندی حرکات و سفتی بیماری پارکینسون باعث حالت خمیده در وضعیت بدن میشود. این مشکل معمولا با بدتر شدن بیماری ظاهر میشود. وضعیت ناپایدار بدن، زمانی که یک فرد راه میرود قابل مشاهده است، زیرا در این وضعیت از گامهای کوتاهتر و متحرکتر استفاده میکند و بازوهای خود را کمتر حرکت میدهد. چرخش در حین راه رفتن ممکن است چندین مرحله طول بکشد.
سایر علائم حرکتی بیماری پارکینسون میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کمتر از حد معمول پلک میزند. این مشکل نیز نشانه کاهش کنترل عضلات صورت است.
- دست خط کوچک. این امر که به عنوان میکروگرافیا شناخته میشود، به دلیل مشکلات کنترل عضلانی رخ میدهد.
- حالت صورت ماسک مانند. که به عنوان هیپومیا شناخته میشود، به این معنی است که حالات چهره خیلی کم یا اصلا تغییر نمیکند.
- مشکل در بلع (دیسفاژی). این مسئله با کاهش کنترل ماهیچههای گلو اتفاق میافتد و خطر مشکلاتی مانند ذاتالریه یا خفگی را افزایش میدهد.
- صدای صحبت کردن غیر معمول نرم (هیپوفونی). این مشکل به دلیل کاهش کنترل عضلات در گلو و قفسه سینه اتفاق میافتد.
علائم غیرحرکتی پارکینسون
علائم متعدد دیگری ممکن است در بیماران دارای پارکینسون رخ دهد که به حرکت و کنترل عضلانی مرتبط نیستند. در سالهای گذشته، کارشناسان بر این باور بودند که علائم غیرحرکتی زمانی که قبل از علائم حرکتی دیده میشوند، عوامل خطر این بیماری هستند. با این حال، شواهد مختلفی وجود دارد که نشان میدهد این علائم میتوانند در مراحل اولیه بیماری ظاهر شوند. این بدان معناست که این علائم ممکن است علائم هشدار دهندهای باشند که سالها یا حتی دههها قبل از علائم حرکتی شروع میشوند.
علائم غیرحرکتی بیماری پارکینسون عبارتند از:
- علائم سیستم عصبی خودمختار. این موارد عبارتند از افت فشار خون ارتواستاتیک (فشار خون پایین هنگام ایستادن)، یبوست و مشکلات گوارشی، بی اختیاری ادرار و اختلالات جنسی.
- افسردگی
- از دست دادن حس بویایی (آنوسمی)
- مشکلات خواب مانند اختلال حرکت دورهای اندام (PLMD)، اختلال رفتاری حرکت سریع چشم (REM) و سندرم پاهای بیقرار.
- مشکل در تفکر و تمرکز (زوال عقل مربوط به پارکینسون).
مراحل بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون ممکن است سالها یا حتی دههها طول بکشد تا عوارض شدیدی ایجاد کند. در سال 1967، دو متخصص به نامهای مارگارت هوهن و ملوین یاهر، سیستم مرحلهبندی بیماری پارکینسون را ایجاد کردند. این سیستم مرحلهبندی دیگر مورد استفاده گسترده قرار نمیگیرد، زیرا مرحلهبندی این وضعیت کمتر از تعیین تاثیر آن بر زندگی هر فرد به صورت جداگانه و سپس درمان متناسب با آنها مفید است.
امروزه مرحلهبندی پارکینسون با استفاده از سیستمی تحت عنوان مقیاس یکپارچه رتبهبندی پارکینسون (MDS-UPDRS) انجام میشود که توسط انجمن بینالمللی پارکینسون و اختلال حرکتی ارائه شده است. پزشکان با استفاده از این سیستم، چهار حوزه مختلفی را که بیماری پارکینسون بر شما تاثیر میگذارد بررسی میکند. این مراحل عبارتند از:
- جنبههای غیرحرکتی و تاثیر آنها بر زندگی روزمره
- جنبههای حرکتی و تاثیر آنها بر زندگی روزمره
- معاینه حرکتی
- عوارض حرکتی
بخش اول: جنبههای غیرحرکتی و تاثیر آنها بر زندگی روزمره
این بخش به علائم غیرحرکتی مانند زوال عقل، افسردگی، اضطراب و سایر مسائل مربوط به توانایی ذهنی و سلامت روان میپردازد. متخصص مغز و اعصاب همچنین سوالاتی در مورد درد، یبوست، بی اختیاری، خستگی و … میپرسد.
بخش دوم: جنبههای حرکتی و تاثیر آنها بر زندگی روزمره
این بخش تاثیرات روی وظایف و تواناییهای مرتبط با حرکت را پوشش میدهد. این تواناییها شامل صحبت کردن، خوردن، جویدن و بلعیدن، لباس پوشیدن و حمام کردن در صورت لرزش و موارد دیگر میشود.
بخش سوم: معاینه حرکتی
از این بخش برای تعیین اثرات مربوط به حرکت بیماری پارکینسون استفاده میشود. این معیارها، تاثیرات را بر اساس نحوه صحبت کردن، حالات چهره، سفتی بدن، راه رفتن و سرعت راه رفتن، تعادل، سرعت حرکت، لرزش و … اندازهگیری میکنند.
بخش چهارم: عوارض حرکتی
در این بخش تعیین میشود که علائم بیماری پارکینسون چقدر بر زندگی بیمار تأثیر میگذارد. این موارد شامل مدت زمانی است که بیمار هر روز علائم خاصی دارد و اینکه آیا این علائم بر نحوه گذراندن وقت تاثیر میگذارد یا خیر.
چگونگی تشخیص پارکینسون
در حال حاضر هیچ آزمایش خون یا تستی برای تشخیص موارد غیرژنتیکی پارکینسون وجود ندارد. پزشکان معمولا با گرفتن سابقه پزشکی فرد و انجام معاینه عصبی، بیماری را تشخیص میدهند. اگر علائم پس از شروع مصرف دارو بهبود یابد، نشانه دیگری است که فرد مبتلا به پارکینسون است.
تعدادی از اختلالات میتوانند علائمی مشابه علائم بیماری پارکینسون ایجاد کنند. گاهی اوقات ممکن است علائم سایر بیماریها مانند آتروفی سیستم متعدد و زوال عقل به اشتباه به عنوان علائم پارکینسون تشخیش داده شوند و به فرد گفته شود که به پارکینسونیسم مبتلا است. در حالی که این اختلالات در ابتدا ممکن است به اشتباه به عنوان پارکینسون تشخیص داده شوند، آزمایشهای پزشکی خاص و همچنین پاسخ به درمان دارویی ممکن است به ارزیابی بهتر علت کمک کند. بسیاری از بیماریهای دیگر ویژگیهای مشابهی دارند اما نیاز به درمانهای متفاوتی دارند، بنابراین تشخیص دقیق و اسرع وقت مهم است.
برای تشخیص دقیق و رد سایر بیماریها ممکن است آزمایشات یا تستهای زیر انجام شود:
- آزمایش خون که معمولا برای اطمینان از عدم وجود مشکلاتی مانند تغییر سطح هورمونهای تیروئید یا آسیب کبد انجام میشود.
- ام آر آی یا سی تی اسکن برای بررسی علائم سکته یا تومور مغزی انجام میشوند. اگر مشکل سکته یا تومور مغزی وجود نداشته باشد، نتیجه ام آر آی یا سی تی اسکن طبیعی خواهد بود.
راههای درمان بیماری پارکینسون چیست؟
در حال حاضر، بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، اما راههای متعددی برای مدیریت علائم آن وجود دارد. بسته به علائم خاص و نحوه عملکرد برخی روشهای درمانی، این درمانها نیز میتوانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. با این وجود، داروها راه اصلی برای درمان این بیماری محسوب میشوند.
یک گزینه درمانی ثانویه، جراحی برای کاشت دستگاهی است که جریان الکتریکی ملایمی را به بخشی از مغز میرساند (این روش به عنوان تحریک عمیق مغز شناخته میشود). همچنین برخی از گزینههای آزمایشی مانند درمانهای مبتنی بر سلولهای بنیادی وجود دارد، اما تحقیقات بیشتر برای بررسی کاربردی بودن این روشها نیاز است.
یکی از جدیدترین روشهای درمان پارکینسون، استفاده از دستگاه تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) است. تحقیقات نشان داده است که بیماران مبتلا به پارکینسون میتوانند از rTMS با فرکانس بالا استفاده کنند و این درمان نتایج خوبی در درمان پارکینسون داشته است.
با توجه به توضیحات فوق، روشهای درمان پارکینسون را میتوان به صورت زیر دستهبندی کرد
- دارو درمانی پارکینسون
- تحریک عمیق مغز
- تحریک مغناطیسی جمجمهای مکرر (rTMS)
درمان پارکینسون با دارو
داروهای پارکینسون به دو دسته تقسیم میشود:
- داروهایی که برای درمان مستقیم بیماری پارکینسون استفاد میشوند
- داروهایی که برای درمان علائم بیماری پارکینسون استفاده میشوند
داروهای درمان مستقیم، خود پارکینسون را هدف قرار میدهند و سایر داروها فقط اثرات خاصی از بیماری را درمان میکنند.
داروهای درمان پارکینسون
داروهایی که بیماری پارکینسون را درمان میکنند، این کار را به روشهای مختلفی انجام میدهند. به همین دلیل، داروهایی که یک یا چند مورد از موارد زیر را انجام می دهند به احتمال زیاد برای درمان پارکینسون مفید هستند:
- اضافه کردن دوپامین
- شبیهسازی دوپامین
- مسدود کنندههای متابولیسم دوپامین
- مهارکنندههای متابولیسم لوودوپا
- مسدود کنندههای آدنوزین
داروهای اضافهکننده دوپامین
داروهایی مانند لوودوپا میتوانند سطوح موجود دوپامین را در مغز بیمار افزایش دهند. این داروها تقریبا همیشه موثر هستند و زمانی که موثر نباشد، معمولا نشانه دیگری از پارکینسونیسم به جای بیماری پارکینسون است. استفاده طولانی مدت از لوودوپا در نهایت منجر به عوارض جانبی میشود که باعث کاهش اثربخشی آن میشود.
داروهای شبیهساز دوپامین
آگونیستهای دوپامین داروهایی هستند که اثری شبیه دوپامین دارند. دوپامین یک انتقالدهنده عصبی است که باعث میشود سلولها وقتی مولکول دوپامین روی آنها میچسبند، به روش خاصی عمل کنند. آگونیستهای دوپامین میتوانند چسبیده شوند و باعث شوند سلولها به همان شیوه رفتار کنند. این موارد در بیماران جوانتر برای به تاخیر انداختن شروع مصرف لوودوپا شایعتر است.
داروهای مسدود کننده متابولیسم دوپامین
بدن انسان فرآیندهای طبیعی برای شکستن انتقال دهندههای عصبی مانند دوپامین دارد. داروهایی که بدن بیمار را از تجزیه دوپامین باز میدارند، اجازه میدهند دوپامین بیشتری در دسترس مغز باقی بماند. این داروها به خصوص در مراحل اولیه بیماری پارکینسون مفید هستند و همچنین میتوانند در صورت ترکیب با لوودوپا در مراحل بعدی بیماری پارکینسون مصرف شوند.
داروهای مهارکننده متابولیسم لوودوپا
این داروها روند پردازش لوودوپا را در بدن کاهش میدهند و به ماندگاری آن کمک میکنند. این داروها ممکن است نیاز به استفاده دقیق داشته باشند زیرا میتوانند اثرات سمی داشته باشند و به کبد بیمار آسیب برسانند.
داروهای مسدودکننده آدنوزین
داروهایی که نحوه استفاده سلولهای خاص از آدنوزین (مولکولی که در اشکال مختلف در بدن شما استفاده میشود) را مسدود میکنند، میتوانند در کنار لوودوپا اثر حمایتی داشته باشند.
داروهایی که برای درمان علائم پارکینسون استفاده میشوند
چندین دارو علائم خاص بیماری پارکینسون را درمان میکنند. با استفاده از این داروها میتوان علائم زیر را درمان کرد:
- اختلال نعوظ و جنسی
- خستگی
- یبوست
- مشکلات خواب
- افسردگی
- زوال عقل
- اضطراب
- توهم و سایر علائم روان پریشی
تحریک عمیق مغز
برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون که به خوبی به داروها پاسخ نمیدهند، پزشک ممکن است تحریک عمیق مغز را توصیه کند. در طی یک عمل جراحی، پزشک الکترودهایی را در بخشی از مغز کاشته و آنها را به یک دستگاه الکتریکی کوچک کاشتهشده در قفسه سینه فرد متصل میکند. این دستگاه و الکترودها بدون درد نواحی خاصی را در مغز تحریک میکنند که حرکت را به گونهای کنترل میکنند که ممکن است به توقف بسیاری از علائم مرتبط با پارکینسون مانند لرزش، کندی حرکت و سفتی کمک کند.
تحریک مغناطیسی جمجمهای مکرر (rTME)
تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) یکی از جدیدترین روشهای درمان پارکینسون است که به عنوان یک روش غیرتهاجمی استفاده میشود. روش درمانی rtms ابزاری موثر برای بازتوانی و توانبخشی در اختلالهایی مانند سکته مغزی، دردهای نوروپاتیک، تقویت حافظه، کنترل استرس و اضطراب و درمان فلج بلز به شمار میرود. از این دستگاه همچنین میتوان برای درمان پارکینسون استفاده کرد.
مطالعات اخیر نشان داده است که rTMS تاثیر مثبتی بر عملکرد حرکتی در بیماران مبتلا به پارکینسون دارد. نتایج تجمعی چنین تحقیق نشان میدهد که rTMS با فرکانس بالا که در نواحی حرکتی قشر مغز (هم ناحیه حرکتی اولیه و هم نواحی حرکتی تکمیلی) اعمال میشود، باعث بهبود علائم حرکتی پس از جلسات مکرر درمانی (از روزانه تا یک جلسه در هفته) میشود. همچنین برخی از مشاهدات نشان میدهد که این بهبودی در علائم حرکتی، تا یک ماه پس از قطع درمان حفظ میشود.
روشهای مدیریت علائم پارکینسون
درمانهای دیگری که ممکن است به مدیریت علائم پارکینسون کمک کند عبارتند از:
- درمانهای فیزیوتراپی و گفتار درمانی که ممکن است به اختلالات راه رفتن و صدا، لرزش و سفتی و کاهش عملکردهای ذهنی کمک کند.
- یک رژیم غذایی سالم برای حمایت از سلامت کلی بیمار
- تمریناتی برای تقویت عضلات و بهبود تعادل، انعطافپذیری و هماهنگی
- ماساژ درمانی
- یوگا و تایچی برای افزایش کشش و انعطافپذیری
حمایت از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون
در حالی که پیشرفت پارکینسون معمولا آهسته است، در نهایت ممکن است فعالیتهای روزانه فرد تحت تاثیر قرار گیرد. فعالیتهایی مانند کار کردن، مراقبت از خانه و شرکت در فعالیتهای اجتماعی با دوستان ممکن است چالشبرانگیز شوند.
تجربه این تغییرات میتواند دشوار باشد، اما گروههای حمایتی و ارتباط باسایر بیماران مبتلا به پارکینسون میتوانند به افراد در مقابله با این بیماری کمک کنند. این گروهها میتوانند اطلاعات، توصیهها و ارتباط با منابع را برای مبتلایان به بیماری پارکینسون، خانوادهها و مراقبانشان فراهم کنند.
پیشگیری از بیماری پارکینسون
از آنجایی که علت پارکینسون ناشناخته است، هیچ راه اثبات شدهای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. برخی تحقیقات نشان داده است که ورزش منظم هوازی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.
برخی تحقیقات دیگر نشان داده است که افرادی که کافئین مصرف میکنند کمتر از افرادی که آن را نمینوشند به بیماری پارکینسون مبتلا میشوند. چای سبز همچنین با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا کافئین از ابتلا به پارکینسون محافظت میکند یا به عوامل دیگری مرتبط است. در حال حاضر شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد نوشیدن نوشیدنیهای کافئین دار از پارکینسون محافظت میکند.
زندگی با بیماری پارکینسون چگونه است؟
اگر به بیماری پارکینسون مبتلا هستید، بهترین کاری که میتوانید انجام دهید این است که از راهنماییهای پزشک متخصص خود در مورد نحوه مراقبت از خود پیروی کنید. اقداماتی که برای این منظور میتوانید انجام دهید عبارتند از:
- داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید
- به صورت مرتب تحت نظر پزشک باشید
- علائم را نادیده نگیرید و اقدامات لازم را برای درمان آنها انجام دهید
مصرف داروهای شما می تواند تفاوت زیادی در علائم بیماری پارکینسون ایجاد کند. اگر متوجه عوارض جانبی شدید یا احساس کردید که داروهایتان به اندازه کافی موثر نیستند، باید داروهای خود را طبق تجویز مصرف کنید و با پزشک خود صحبت کنید.
توجه داشته باشید که بیماری پارکینسون میتواند طیف گستردهای از علائم را ایجاد کند که بسیاری از آنها با درمان این بیماری یا خود علائم قابل درمان هستند. درمان میتواند تفاوت عمدهای در جلوگیری از اثرات بدتر ایجاد کند.
سوالات متداول درباره بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون چگونه است؟
بیماری پارکینسون یک اختلال مغزی است که باعث حرکات ناخواسته یا غیرقابل کنترل مانند لرزش، سفتی و مشکل در تعادل و هماهنگی بدن میشود. علائم پارکینسون معمولا به تدریج شروع میشوند و با گذشت زمان بدتر میشوند. با پیشرفت بیماری، افراد ممکن است در راه رفتن و صحبت کردن مشکل داشته باشند.
چگونه میتوانم علائم پارکینسون را مدیریت کنم؟
بیماری پارکینسون شرایطی نیست که بتوانید خودتان آن را تشخیص دهید و نباید بدون صحبت با یک متخصص مغز و اعصاب سعی کنید علائم را مدیریت کنید.
چه مدت بعد از درمان پارکینسون احساس بهتری دارم و چقدر طول می کشد تا بهبودی پیدا کنم؟
مدت زمان بهبودی و مشاهده اثرات درمان بیماری پارکینسون به شدت به نوع درمان، شدت بیماری و سایر عوامل بستگی دارد. متخصص مغز و اعصاب بهترین فردی است که اطلاعات بیشتری در مورد آنچه میتوانید از درمان انتظار دارید ارائه دهد.
عاقبت بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون کشنده نیست، اما علائم و اثرات آن اغلب از عوامل موثر در مرگ هستند. میانگین امید به زندگی برای بیماری پارکینسون در سال 1967 کمی کمتر از 10 سال بود. از آن زمان، میانگین امید به زندگی حدود 55 درصد افزایش یافته و به بیش از 14.5 سال رسیده است.
طول عمر بیماران پارکینسون چقدر است؟
به طور متوسط، یک فرد مبتلا به بیماری پارکینسون در سن 81 سالگی میمیرد که برابر با نرخ امید به زندگی در بسیاری از کشورها است. بسته به سن و مکان، امید به زندگی کلی بین 78 تا 81 سالگی است.
دکتر رخصتیزدی، متخصص بیماری پارکینسون در تهران
دکتر حمیدرضا رخصت یزدی، متخصص بیماری پارکینسون در تهران است که خدمات تخصصی در این زمینه به بیماران ارائه میدهد. برای دریافت نوبت ویزیت توسط بهترین دکتر پارکینسون در تهران با ما در ارتباط باشید.
منابع:
National Institute on Aging
Mayo Clinic
Cleveland Clinic
Physiopedia
1 دیدگاه